در ۱۱۶ سال گذشته بیش از ۲۰۷ حادثه طبیعی خسارت‌آفرین در ایران رخ داده است. ۱۵۶ هزار نفر از هموطنان ما در این حوادث جان باخته‌اند. خسارت این تعداد حادثه حداقل ۵/ ۲۳ میلیارد دلار برآورد می‌شود. سهم زلزله در این تعداد حادثه، ۱۰۶ مورد بوده که حدود ۱۲ میلیارد دلار خسارت به‌دنبال داشته است. سهم سیل در تعداد حوادث طبیعی فاجعه‌آفرین، ۸۸ مورد بوده که ۳/ ۸ میلیارد دلار خسارت به بار آورده است.۱

این‌روزها جامعه ما در دام تصمیم‌گیری‌های کوتاه‌مدت گرفتار شده است. انگار به عارضه نزدیک‌بینی مبتلا شده‌ایم و دوردست‌ها را نمی‌بینیم. افق دید و تصمیم‌گیری ما هفتگی است و در بهترین حالت می‌توانیم برای یک ماه برنامه‌ریزی کنیم. مثلا درک سمت‌وسوی سیاست‎های اقتصادی از توان ما خارج است. در عالم سیاست نیز هر روز با ماجراجویی اظهارنظرهای هزینه‌زای سیاستمداران مواجه هستیم.

اقلیم کردستان عراق این‌روزها درگیر یک چالش بسیار بزرگ شده‌است. با وجود فشارهای شدید بین المللی، رفراندوم برگزار شده و اقلیم به نوعی دارد روزهای پس از استقلال را می‌گذراند.

همزمان با جلب توجه و اعتراض گسترده جامعه به حقوق‌های نجومی، عارضه «تیول‌داری» در نظام اداری ایران از سوی ناظران اقتصادی به‌عنوان یک عامل مایوس‌کننده جامعه مطرح و از همین تریبون درباره ابعاد نگران‌کننده آن هشدار داده شد. بعدها این پرسش مطرح شد که چرا سیاست‌های اصلاحی اقتصادی در تله منافع گروهی بی‌اثر می‌شود که از این عارضه در چارچوب ادبیات «حکمرانی بد» با عنوان «تعارض منافع» یاد شد. در این زمینه نیز اقتصاددانان به سیاست‌گذار هشدار دادند.

شواهد نشان می‌دهد آقای روحانی علاقه دارد دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش را بی‌دغدغه و آرام سپری کند. ما نمی‌دانیم چه اتفاقی رخ داده اما هرچه هست، لزوما خبر بدی هم نیست. جامعه امروز ایران بیش از هر چیز به آرامش و ثبات نیاز دارد. مدارای سیاسی می‌تواند بخش مهمی از انرژی و توان دولت را برای انجام اصلاحات اساسی آزاد کند. پرونده‌های باز مانده در شرایط ثبات سیاسی و اقتصادی قابلیت حل و فصل دارند.

در طول چهار سال حضورعلی طیب‌نیا در وزارت امور‌اقتصادی و دارایی همواره با او در ارتباط بودم. امروز که می‌دانم وزیر اقتصاد نیست و احتمالا دیگر هیچ پستی را قبول نخواهد کرد، می‌خواهم کمی راحت‌تر درباره‌اش بنویسم.

ناظران و تحلیلگران درباره مهم‌ترین ابرچالش‌های اقتصاد ‌ایران اتفاق نظر دارند. ممکن‌است درباره شیوه حل ابرچالش‌ها یا تقدم و تاخر آنها اختلاف‌نظر وجود داشته باشد؛ اما تقریبا همه متفق‌القول هستند که اقتصاد ‌ایران 6 تا 10 ابرچالش جدی دارد که ظرفیت بحران‌سازی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دارند. ناظران اقتصادی همین‌طور بر این باورند که به تعویق انداختن حل‌و‌فصل مشکلات اقتصادی، بسیار زیان‌بار خواهد بود.

آقای «ایکس» درست زمانی که آقای دکتر روحانی داشت در مقام یازدهمین رئیس‌جمهور کابینه‌اش را در مرداد 1392 می‌چید، یک میلیون دلار سرمایه وارد ایران کرد. او قصد داشت این سرمایه را در کار تولید به کار گیرد. سرمایه دلاری‌اش را به قیمت روز به ریال تبدیل کرد و سه میلیارد و 700 میلیون تومان گرفت. به او گفته شد سپرده‌گذاری در بانک صرفه اقتصادی بیشتری از کار تولید دارد.

از نخستین روزهایی که به نمایندگی از بخش‌خصوصی در نشست‌های شورای پول و اعتبار شرکت می‌کردم،تا آخرین جلسه‌ای که توفیق حضور داشتم،بحران مؤسسه‌های مالی و اعتباری غیر‌مجاز همواره یکی از پر چالش‌ترین بحث‌های این شورا بود.

این‌روزها که نظام بانکی‌ایران درگیر مشکلات بی‌شماری شده‌است،باید از سیاستمداری یادکنیم که بخش عمده‌ای از مسائل و مشکلات ساختاری نظام بانکی،مدیون تلاش‌های اوست. واقعا باید خدا را شکر کنیم که عمر سیاسی این فرد در نظام اداری ما اندک بود اگر نه شاید امروز،دکه‌های روزنامه فروشی ما هم دولتی بود.

اقتصاددانان آدم‌های محبوبی نیستند. معقول‌اند اما محبوب نیستند. هر معقولی،محبوب نیست. معمولا نتایج کار اقتصاددانان پوشیده می‌ماند اما مردم نتیجه کار سیاستمداران را در احداث ساختمان‌ها و ورزشگاه‌ها و جاده‌ها می‌بینند. در نهایت اگر بخشی از اقتصاد خوب کار نکند،انگشت اتهام به سوی مدیران و اقتصاددانان گرفته می‌شود.

انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر را شاید بتوان رقابتی‌ترین انتخابات تاریخ جمهوری اسلامی دانست. رقابتی از آن جهت که برای اولین بار هیچ نشانه‌ای از تفاهم برای تکرار دوره رئیس‌جمهور مستقر مشاهده نمی‌شد و نامزدها با تمام توان به عرصه رقابت‌ها وارد شدند. شیوه برگزاری مناظره‌ها و آرایش سیاسی گروه‌ها نشان از رقابتی جدی داشت نحوه بازی نامزدها هم حاکی از آن بود که کسی برای باخت نیامده است.

برخی وعده‌های انتخاباتی آدم را یاد تجربه عبرت‌آموز کوره‌های خانگی فولاد در چین می‌اندازد. ماجرای این کوره‌ها از آنجا آغاز شد که «مائو تسه تونگ» از مردم کشورش خواست تا در یک بسیج ملی، کمک کنند تا چین در زمینه تولید فولاد، بر کشورهای صنعتی پیشی بگیرد. احتمالا او به‌دنبال خلق یک انقلاب صنعتی در کشورش بود. هنوز هم کسی نمی‌داند که فکر اولیه ایجاد کوره، از کجا سرچشمه گرفته بود و چه کسی آن را به مائو پیشنهاد کرده بود، اما این ایده به ظاهر ساده و شدنی بود.

در ابتدای تشکیل دولت یازدهم،این احتمال داده می شد که در ساز و کار نظام یارانه ها بازنگری اساسی صورت گیرد.

می گویند سال ها پیش شخصی بد عهد وبدحساب،طلبکاران بی شماری داشت. طلبکاران فشار می آوردند و پولشان را مطالبه می کردند اما او توان پرداخت نداشت. سال های طولانی، قرضش را با استقراض مجدد می پرداخت اما چون بی اعتبار شده بود،کسی حاضر نبود دوباره به او قرض بدهد.باید کاری می کرد.

وصف حال اقتصاد ایران را با نگاه به سه نماگر مهم،تصویری می توان دریافت. وضع موجود از آن جهت که بستر ساز تحولات آینده است، برای سیاست گذاری مهم به نظر می رسد.

اقتصاد ایران به دلیل انباشت مشکلات ساختاری و سوء مدیریت در دوره های مختلف،در حال حاضر وضعیت خوبی ندارد. در گفت وگویی که با وزیر اقتصاد داشتم و در شماره 216 هفته نامه تجارت فردا انعکاس یافته، اشاره کردم که در حال حاضر صندوق‌های بازنشستگی و بانک‌ها بمب‌های عمل نکرده اقتصاد ایران هستند که متأسفانه با وجود تلاش‌های زیادی که در این دولت صورت گرفته،هم چنان لاینحل باقی مانده اند و به احتمال زیاد در آینده برای کشور مشکل ایجاد خواهند کرد.

یکی از مشکلات اقتصاد ایران تعمیم خصلت‌های خوب انسانی به احکام و قوانین اجرایی حاکم بر بنگاه‌های اقتصادی است. هرچند دستگیری از افراد درمانده و ترحم بر خاطی شکست خورده، در بعد شخصی، خصلتی پسندیده است، اما اگر این خصلت نیک فردی، تبدیل به یک رویه اجرایی برای حمایت از بنگاه‌های اقتصادی درمانده شود، قطعا عواقب زیانبار آن، کل نظام اقتصادی کشور را به اضمحلال خواهد کشاند.

مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری در گزارشی جامع، اقتصاد ایران را در برابر یک دوراهی و انتخاب سخت تصور کرده‌ است. انتخاب بین راه دشوار و راه بد.

کمتر صنعتی در ایران به اندازه صنعت فولاد از سیاست‌گذاری و سوءمدیریت زخم خورده است. کدام صنعت را می‌توان مثال زد که در سال‌های گذشته به اندازه این صنعت از سیاست‌گذاری‌های اشتباه و برنامه‌ریزی‌های نادرست لطمه دیده باشد؟

لازم نبود زمان زیادی بگذرد تا واقعه پلاسکو در ذهن مردم تبدیل به خاطره شود. پلاسکو اکنون یک خاطره بد است در ذهن شهر اما دیر یا زود به فراموشی سپرده می‌شود. این خاصیت جامعه امروز ماست. حادثه‌ای دیگر، یاد و خاطره حادثه قبلی را از بین می‌برد. بی‌آنکه از حادثه قبلی درس آموخته باشیم. هدف این نوشتار، نقد رفتار مردم در برابر حوادثی نظیر پلاسکو نیست.

اخبار ضد و نقیضی در باره توقف فعالیت اسنپ و تپسی شنیده می‌شود. نمی دانم این خبرها چقدر واقعیت دارد اما با توجه به شایعاتی که در هفته‌های گذشته درباره این دو شرکت نوپا شنیده شد، افکار عمومی نگران شده است.

«زمانی که ما در دولت سازندگی توسعه اقتصادی را آغاز کردیم، رسانه اقتصادی جدی در کشور منتشر نمی‌شد و رسانه‌ها خیلی با برنامه‌های ما مخالفت می‌کردند. این مخالفت‌ها بیشتر ناشی از ناآگاهی بود و اگر رسانه‌های اقتصادی مثل دنیای اقتصاد حضور داشتند تا سیاست‌ها را به درستی تحلیل کنند، شاید نتیجه کار ما هم بهتر می‌شد.» این جمله را آیت‌الله هاشمی درباره مشی و کیفیت روزنامه «دنیای اقتصاد» مطرح کردند.

میزان کل برداشت منابع انرژی فسیلی به‌صورت نفت و گاز در کشور معادل 9 میلیون بشکه نفت خام در روز است؛ اما از این میزان، آنچه در بودجه سالانه لحاظ می‌شود، همان 5/ 2 میلیون بشکه نفت به ارزش 55 دلار است.

گاهی توفیق رفیق می‌شود. نوروز ٩٥ یکی دو روزی را آزاد کرده بودم که با خانواده در کیش بگذرانم. شنیده بودم آیت‌الله‌هاشمی در کیش هستند. بنای مزاحمت نداشتم. اما روزگار سر مهربانی داشت. مقدر بود ساعتی را مهمان آن بزرگمرد باشم. مثل همیشه حضور در محضر ذهن نقاد آیت‌الله، احساس کودکانه دلهره امتحان را زنده کرد. صحبت پیرامون فضای پسابرجام و استفاده حداکثری از این دوران برای نشاط بخشی به اقتصاد ایران و خروج از رکود بود.

آنچه اصلاح ساختاری اقتصاد ایران را با مشکل روبه‌رو ساخته است، تعداد عائله دولت نیست. زیرا گرچه تعداد عائله در دولت ایران هیچ نسبتی با جمعیت و تولید سرانه ندارد، اما مانع اصلاح ساختار را باید درجای دیگر جست‌وجو کرد. به نظر می‌رسد آنچه این اصلاح را با مشکل مواجه ساخته قدرت مالی عظیمی است که به این بروکراسی نقش تعیین‌کننده‌ای در اجتماع داده است.

این روزها نوسان قیمت دلار بیشتر از هرچیزی مورد توجه افکار عمومی است. تا آن‌جا که من می‌دانم، نوسان نرخ برابری پول یک کشور با ارزهای دیگر در هیچ کشوری به اندازه ایران مورد توجه افکار عمومی نیست.حتی حساسیت درباره پول ملی هم در هیچ کشوری به اندازه ایران وجود ندارد.

نام من عشق است آیا می‌‏شناسیدم؟ زخمی‌ام -زخمی سراپا- می‌‏شناسیدم؟ با شما طی‌‏کرده‌‏ام راه درازی را خسته هستم -خسته- آیا می‌‏شناسیدم؟ چه کار خوبی است تکریم بزرگان.ادای دین است به آنها که گاهی روزگار هم با آنها نامهربان بوده است.

زخم نظام بانکی در حال سرایت به کل اقتصاد ایران است و قانونی که بیش از سه دهه از عمر آن می‌گذرد، این زخم را به یک بیماری نگران‌کننده تبدیل کرده است. اینکه کدام قوانین و سیاست‌ها باعث و بانی این درد بزرگ شده، بر کسی پوشیده نیست، اما اینکه طبیب با درد بیمار چگونه رفتار می‌کند، موضوعی است که حتما نیاز به بحث و بررسی بیشتر دارد.

این روزها لایحه بودجه ٩٦در مجلس در حال بررسی است.این بودجه، هم ازحیث درآمد و هم ازحیث هزینه، نسبت به بودجه سال1395 افزایش نشان می دهد.